Đại dịch sẽ qua đi và sản xuất sẽ quay trở lại, ngành gỗ Việt Nam cần chuẩn bị những điều kiện gì để giảm thiểu các rủi ro phát sinh trong quá trình mở rộng xuất khẩu? Đâu là những cơ hội và xu hướng của thị trường các doanh nghiệp (DN) cần nắm bắt? Là những nội dung chính được các diễn giả chia sẻ tại Hội thảo trực tuyến “Phục hồi – Tăng tốc – Bứt phá – Phát triển bền vững ngành gỗ giai đoạn hậu đại dịch” diễn ra ngày 28/4.
COVID-19 tác động mạnh đến toàn bộ các khâu trong ngành gỗ
Năm 2020, ngành gỗ Việt Nam đặt mục tiêu đạt 12 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nhưng “tăng trưởng trong xuất khẩu của ngành năm 2020 có thể bằng 0” – ông Ngô Sỹ Hoài – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFORES) dự báo.
 |
| Ngành gỗ đang bị tác động mạnh từ dịch |
Nguyên nhân chính là do tác động của đại dịch COVID-19. Kết quả khảo sát do Hiệp hội gỗ thực hiện với 124 DN trong ngành vào cuối tháng 3 vừa qua cho thấy, 100% DN bị ảnh hưởng bởi COVID-19. Cụ thể, về tác động tài chính, 75% số DN phản hồi cho biết thiệt hại ban đầu đối với các DN này ước tính vào khoảng 3.066 tỷ đồng. Trên một nửa (51%) số DN tham gia khảo sát cho biết phải thu hẹp quy mô sản xuất. Khoảng 35% DN dù đang hoạt động bình thường nhưng phải sẽ tạm ngừng sản xuất trong thời gian tới; 7% số DN đã ngừng hoạt động và chỉ có 7% DN vẫn hoạt động bình thường.
Đại dịch cũng tác động tới khâu nhập khẩu gỗ nguyên liệu và chế biến, tiêu thụ trong nước. Cụ thể, nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ châu Phi – nguồn cung gỗ nguyên liệu nhiệt đới lớn nhất cho Việt Nam đã dừng hẳn. Lượng nhập từ nguồn gỗ ôn đới giảm 70%. Đại dịch làm giá gỗ nguyên liệu và cước vận chuyển tăng. Sản xuất kinh doanh của các hộ tại các làng nghề giảm 80%. Khoảng 50-60% xưởng xẻ sử dụng nguyên liệu gỗ rừng trồng trong nước phải dừng hoạt động. Cầu tiêu dùng trong các dự án dân sinh và công cộng hiện đang dừng.
Trong nỗ lực giảm thiểu tác động của bệnh dịch tới các ngành kinh tế, bao gồm cả ngành gỗ, Chính phủ vừa qua đã nhanh chóng ban hành các chính sách và giải pháp về chính sách tài khóa, tín dụng thương mại, an sinh xã hội… Cụ thể, ngày 3/4/2020 Bộ Tài chính đã tiếp thu và đưa phân ngành chế biến gỗ và các sản phẩm từ gỗ, tre nứa vào dự thảo Nghị định trình Chính phủ. Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất nâng gói tài khoá hỗ trợ các DN, bao gồm DN ngành gỗ lên gần 180.000 tỷ đồng, gấp 6 lần số tiền dự tính ban đầu….
Giải pháp nào cho ngành gỗ Việt tăng tốc sau dịch?
Cùng với hỗ trợ từ Chính phủ, các Hiệp hội và DN ngành gỗ cần làm gì để ngành gỗ bứt tốc sau dịch? Theo đại diện của Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA), hiệp hội gỗ ở địa phương đã tổ chức nhiều kênh họp trực tuyến với đối tác thương mại quốc tế để tìm hiểu diễn biến thị trường, từ đó dự báo và thông tin đến DN thời điểm phục hồi thị trường, dự đoán hành vi và xu hướng tiêu dùng mới.
Tuy nhiên ngoài cố gắng trên, ngành cần có thay đổi căn bản về xác định dòng sản phẩm và thị trường chiến lược khi muốn giảm thiểu rủi ro. Cụ thể, ông Đỗ Xuân Lập – Chủ tịch VIFORES – cho biết: Hiện nhóm đồ gỗ phòng bếp, phòng tắm và bàn trang điểm hiện đang chiếm khoảng 60% trong tổng cầu của tất cả các loại đồ gỗ trên toàn thế giới. Đây là dòng sản phẩm chiến lược. Khi dịch bệnh xảy ra, chuỗi cung cho các loại đồ gỗ chiến lược không bị biến động quá lớn, trong khi nhu cầu về các nhóm đồ gỗ khác gần như mất hẳn. Trong khi đó cơ cấu dòng sản phẩm của Việt Nam hiện chưa hợp lý… do sản xuất các sản phẩm không có nhu cầu lớn và không tăng cao trong tương lai. Từ đó, để phục hồi sản xuất, DN cần chuyển đổi cơ cấu dòng sản phẩm theo nhu cầu thị trường.
Đại dịch cũng cho thấy ngành cần phải dịch chuyển về phương thức bán hàng. Kênh truyền thống (Offline) cần phải thay đổi, nhằm giảm rủi ro trong hội nhập và phù hợp với xu thế thương mại thế giới (Online). Thêm vào đó, ngành cần hình thành và đẩy mạnh các liên kết giữa các DN trong ngành, xây dựng chuỗi cung trong nước và phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ. Bởi tác động của COVID-19 cho thấy các chuỗi cung xuất khẩu đồ gỗ hiện nay của Việt Nam chưa tốt, phụ thuộc một phần nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc.
Tác động của dịch bệnh cũng cho thấy sức chống chịu của thị trường nội địa cao hơn rất nhiều so với thị trường xuất khẩu. Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Công Tuấn, ưu tiên phát triển thị trường nội địa trong tương lai là một trong những chiến lược giúp ngành bứt phá. Thông qua việc thực hiện chính sách mua sắm công đồ gỗ, Chính phủ có tiềm năng trong việc dẫn dắt phát triển thị trường nội địa, ưu tiên sử dụng các sản phẩm gỗ hợp pháp và bền vững cho các công trình công cộng, khuyến khích cộng đồng DN và các làng nghề tham gia vào các khâu cung sản phẩm này.