Tại Việt Nam, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là vấn đề đang rất được quan tâm. Với tốc độ tăng trưởng kinh tế như hiện nay, ước tính mỗi năm nhu cầu sử dụng điện của Việt Nam tăng khoảng 8-10%. Đây là áp lực rất lớn với ngành điện khi các nguồn năng lượng truyền thống đã được khai thác tới giới hạn.

Ngày 13 tháng 3 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chương trình VNEEP 3 tại Quyết định số 280/QĐ-TTg, như vậy, sau 4 năm kể từ khi kết thúc Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (2006-2015), Việt Nam đã có kế hoạch tổng thể tầm quốc gia về sử dụng năng lượng hiệu quả, tiết kiệm, cũng như bảo tồn tài nguyên năng lượng.

Trong phạm vi bài viết này, xin đưa ra những nguyên tắc cơ bản để đánh giá nhanh hiệu suất trong hệ thống năng lượng.

·        ĐIỆN NĂNG

Khí nén: Nhiệt độ khí nạp cứ giảm 5oC thì sẽ giảm lượng điện máy nén khí xuống 1%. Rò rỉ khí nén trong lỗ rộng 1 mm với áp suất 7 kg/cm2 tương đương với 0,5 kW điện tổn thất. Giảm áp suất khí 1 kg/cm2 (từ 8 kg/cm2 xuống 7 kg/cm2) sẽ tiết kiệm được 9% lượng điện tiêu thụ. Giảm áp suất ống 1 kg/cm2 (từ 7 kg/cm2 xuống 6 kg/cm2) có thể giảm 10% lượng rò rỉ trong lỗ rộng 10 mm. Làm lạnh: Công suất làm lạnh giảm 6% nếu nhiệt độ ngưng tụ tăng 3,5^oC. Giảm nhiệt độ ngưng tụ xuống 5,5^oC sẽ giảm 20 - 25% lượng điện sử dụng trong máy nén khí. Nhiệt độ nước mát ở đầu bình ngưng giảm 0,55^oC thì sẽ giảm lượng điện máy nén khí xuống 3%. Lớp gỉ 1 mm trong ống nén khí có thể làm tăng lượng điện tiêu thụ lên 40%. Giảm nhiệt độ bay hơi xuống 5,5^oC sẽ giảm 20 - 25% lượng điện sử dụng trong máy nén khí. Động cơ điện: Động cơ hiệu suất cao có thể tăng hiệu suất lên thêm 3%-8% so với động cơ tiêu chuẩn. Nhiệt độ vận hành động cơ tăng 10oC trên mức đỉnh sẽ làm giảm tuổi thọ của động cơ xuống 1 nửa. Giải quyết được vấn đề động cơ vận hành không hiệu quả (non tải hoặc vận hành khi không cần thiết), có thể tiết kiệm 30% tổng điện năng tiêu thụ của động cơ. Duy trì điện áp ổn định cho động cơ- motor điện, giữ ở mức dao động tối đa là 5%. Nếu điện áp dưới 95% Uđm thì hiệu suất động cơ sẽ giảm 2%-4%. Hệ thống chiếu sáng Thay thế đèn huỳnh quang bằng CFL sẽ tiết kiệm khoảng 60 - 80% năng lượng. Đèn LED sử dụng năng lượng hiệu quả hơn bóng CFL do đèn LED tiêu thụ ít điện năng hơn. Mở rộng hệ thống cửa sổ, tận dụng ánh sáng tự nhiên giúp giảm mức mức tiêu thụ điện cho chiếu sáng từ 10% - 20% mỗi năm. Tòa nhà: Cơ cấu sử dụng năng lượng của một tòa nhà bao gồm: hệ thống điều hòa không khí chiếm tỷ lệ nhiều nhất với 40-60%, hệ thống chiếu sáng chiếm khoảng 15-20%, các thiết bị văn phòng chiếm 10-15%, phần còn lại dành cho các thiết bị phụ trợ khác. Hướng chính của công trình, giải pháp thiết kế các kết cấu bao che công trình, thiết kế cửa sổ đạt hiệu quả cao và thiết kế cách nhiệt ở mái công trình; lắp đặt panel quang điện tích hợp cho công trình hay tấm thu năng lượng mặt trời có thể giảm tiêu thụ năng lượng cho hệ thống thông gió - điều hòa không khí và chiếu sáng của tòa nhà 30 - 40%.

• NHIỆT LƯỢNG

Lò hơi: Tùy thuộc vào loại nhiên liệu lò hơi sử dụng , giảm 5% lượng không khí thừa sẽ làm tăng hiệu suất lò hơi lên 1% (hoặc giảm 1% khí oxy trong khói thải sẽ làm tăng hiệu suất lò hơi lên 1%). Tùy thuộc vào loại nhiên liệu lò hơi sử dụng, giảm 22oC trong nhiệt độ khói thải sẽ làm tăng hiệu suất lò hơi lên 1%. Tăng 6oC trong nhiệt độ nước cấp từ bộ hâm/tận thu nước ngưng sẽ tiết kiệm được 1% lượng nhiên liệu sử dụng trong nồi hơi. Tăng nhiệt độ không khí đốt được gia nhiệt sơ bộ thêm 20oC bằng tận dụng nhiệt thải sẽ tiết kiệm được 1% nhiên liệu. 100 m ống hơi trần với đường kính 150 mm dẫn hơi bão hòa có áp suất khoảng 8 kg/cm2 hơi bão hòa sẽ lãng phí 25.000 lít dầu đốt mỗi năm. 70% lượng nhiệt tổn thất có thể giảm được bằng cách thả nổi lớp bóng (nhựa) polipropilen đường kính 45 mm trên bề mặt nước ngưng/nước nóng 90oC. Một lớp muội dày 3 mm trên bề mặt trao đổi khí có thể làm tăng 2,5% lượng nhiên liệu sử dụng. Lớp cáu cặn dày 1 mm trên bề mặt trao đổi nhiệt phía nước có thể tăng lượng dầu tiêu thụ từ 5 lên 8%.